Η ιστορία του βουτύρου

Πόσο παλιό είναι το βούτυρο? Ποιοί λαοί έφτιαξαν πρώτοι βούτυρο? Δείτε ποιά είναι η ιστορία του βουτύρου

Η ιστορία του βουτύρου – Το βούτυρο είναι ένα αρχέγονο προϊόν

Δεν είναι, ακριβώς, γνωστό το πότε, και από ποιόν φτιάχτηκε το πρώτο βούτυρο.

Τόσο, το πότε, όσο και το πού φτιάχτηκε το πρώτο βούτυρο, αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, μέχρι και σήμερα.

Μύθοι και δοξασίες τυλίγουν την ιστορία, αυτού, του εξαίσιου γαλακτοκομικού προϊόντος.

Οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι συμφωνούν με την άποψη ότι, το βούτυρο ήρθε στο προσκήνιο, ταυτόχρονα, με την πρώιμη εξημέρωση, των γαλακτοπαραγωγικών ζώων.

Δηλαδή, εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η επικρατέστερη θεωρία, θέλει εκείνους τους αρχέγονους αμελκτές να δημιουργούν τις πρώτες παρτίδες βουτύρου, εντελώς τυχαία.

Πιθανότατα, κάποιοι νομάδες μετέφεραν το φρεσκοαμελγμένο γάλα, μέσα σε ασκούς, κατασκευασμένους από το δέρμα κάποιου γαλακτοπαραγωγικού ζώου.

Αυτοί, οι νομάδες ταξίδευαν, συχνά, και έτσι, το γάλα ανακινιόνταν, συνεχώς, λόγω της κίνησης, του μεταφορικού ζώου.

Παράλληλα, το γάλα, όλο αυτό το διάστημα, υποβαλλόταν και σε ζύμωση, από τους διάφορους μικροοργανισμούς.

Δείτε: Μάθε ποια είναι τα 7 είδη ζύμωσης στα γαλακτοκομικά

Ο συνδυασμός, α) της ζύμωσης, και, β) του συνεχούς ”χτυπήματος”, του γάλακτος, τελικά, είχε ως αποτέλεσμα την μετατροπή (τον διαχωρισμό) του αρχικού γάλακτος σε:

— τεμάχια λίπους (βούτυρο) και,

— σε ένα λεπτόρρευστο υγρό (βουτυρόγαλα)

Ο αρχέγονος τρόπος παρασκευής του βουτύρου συνεχίστηκε για χιλιετίες

Αυτή, η πρακτική, δηλαδή, το να φτιάχνεται το βούτυρο, μέσω της συνεχούς παλινδρόμησης, ενός ασκού ζώου, (ο οποίος, ασκός περιείχε γάλα), συνεχίστηκε για χιλιάδες χρόνια.

Ακόμα, και σήμερα, απομονωμένες κοινότητες, στην Μέση Ανατολή, και στην Αφρική χρησιμοποιούν αυτόν, τον αρχέγονο τρόπο, για να φτιάξουν βούτυρο.

Η ιστορία του βουτύρου – Οι πρώτες βουτυροκάδες έχουν ιστορία χιλιάδων ετών

Οι Σουμέριοι το 2500 π.Χ., για να φτιάξουν βούτυρο, χρησιμοποίησαν ειδικές κανάτες τερακότας (terracotta) και ένα εργαλείο, το οποίο έπαιζε τον ρόλο του εμβόλου.

Σε αυτά, τα δοχεία, οι Σουμέριοι έβαζαν το γάλα, και με το έμβολο ”χτύπαγαν”, αυτό, το γάλα.

Δείτε: Φτιάχνω βούτυρο και ξινόγαλα με παραδοσιακό τρόπο

Αλλά, και στην Ινδία, η παρασκευή διαφόρων ειδών βουτύρου έχει μια παράδοση άνω των 3000 ετών.

Εκεί, οι πιστοί προσέφεραν το βούτυρο στους Θεούς.

Το ίδιο, το βούτυρο θεωρούνταν, από τους Ινδούς, ως ένα σύμβολο αγνότητας.

Υπάρχουν ενδείξεις  ότι, για πρώτη φορά, το βούτυρο μεταφέρθηκε με πλοίο από την Ινδία, στα λιμάνια της Ερυθράς θάλασσας, τους πρώτους, μετά Χριστό, αιώνες.

Επίσης, στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν αρκετές αναφορές στο βούτυρο.

Η ιστορία του βουτύρου – Η παραγωγή βουτύρου ευνοήθηκε, και, το βούτυρο προτιμήθηκε στην Βόρεια Ευρώπη

Το βούτυρο, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιακών συνθηκών, οι οποίες απαιτούνται για την παρασκευή του, φαίνεται να προτιμήθηκε, από τους λαούς, οι οποίοι κατοικούσαν στην Βόρεια Ευρώπη.

Σε αντίθεση, οι μεσογειακοί λαοί προτιμούσαν να προσθέτουν ελαιόλαδο στο φαγητό τους.

Το βούτυρο, όπως φαίνεται, ήταν το λίπος, το οποίο επέλεγαν να καταναλώνουν οι φυλές της Βόρειας Ευρώπης.

Ο Αναξανδρίδης, ο Έλληνας ποιητής, αναφερόταν περιφρονητικά στους βάρβαρους από τον Βορρά, και ο ίδιος αποκαλούσε αυτούς, τους λαούς ”βουτυροφάγους”.

Αυτό, το γαλακτοκομικό προϊόν, υποτιμήθηκε από τους λαούς, οι οποίοι ζούσαν κατά μήκος της Μεσογείου, (αρχαίοι Έλληνες, Ρωμαίοι, κ.α.), καθώς, αυτοί, οι Μεσογειακοί λαοί συνέδεσαν, αυτό, το βούτυρο, με τους ”βαρβάρους” του Βορρά.

Ωστόσο, οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν το βούτυρο.

Όχι για φαγητό, αλλά για την επάλειψη των πληγών, αλλά και άλλων δερματικών παθήσεων.

Αργότερα, μετά την πτώση της αυτοκρατορίας, αυτό, το γαλακτοκομικό προϊόν, άρχισε να εισέρχεται στην βασική διατροφή των ανθρώπων.

Το κλίμα διαδραμάτισε βασικό ρόλο.

Ο δροσερός καιρός, στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, επέτρεψε στους ανθρώπους, εκεί, να αποθηκεύουν βούτυρο περισσότερο εύκολα, από ότι θα μπορούσαν να το κάνουν οι μεσογειακοί πολιτισμοί.

Μερικά, από τα αρχαιολογικά ευρήματα, στην Ιρλανδία, είναι βαρέλια με υπολείμματα βουτύρου, θαμμένα σε βάλτους και έλη.

Μερικά, από αυτά, τα ευρήματα χρονολογούνται από το 400 π.Χ.

Οι Σκανδιναβοί, οι Ιρλανδοί και οι Σκοτσέζοι έκαναν το ίδιο.

Αρωμάτιζαν το βούτυρο με σκόρδο.

Στην συνέχεια, οι λαοί, αυτοί, τοποθετούσαν το βούτυρο σε ξύλινους κάδους και το έθαβαν στους βάλτους, για τόσο πολύ καιρό, ώστε, φύτευαν δέντρα για να σημαδέψουν το μέρος της τοποθεσίας.

Όσο περισσότερο άφηναν το βούτυρο θαμμένο κάτω από το έδαφος, τόσο περισσότερο νόστιμο γινόταν, αυτό, το βούτυρο, αφού μέχρι τότε δεν είχε ανακαλυφθεί η ψύξη για να μπορέσει να διατηρηθεί το βούτυρο.

Δείτε: Βούτυρο – άσχημη γεύση και άρωμα? Μάθετε γιατί

Η ιστορία του βουτύρου – Το βούτυρο ως βασικό διατροφικό αγαθό

Την περίοδο του Μεσαίωνα, οι ευρωπαϊκοί λαοί είχαν συνδέσει τις διατροφικές τους ανάγκες με το βούτυρο.

Στην Σκανδιναβία άνθισε, ιδιαίτερα, η παραγωγή, του βουτύρου, και αυτό, το προϊόν, χρησιμοποιήθηκε για εξαγωγές.

Οι Γερμανοί έστειλαν πλοία στο Μπέργκεν, στην Νορβηγία, και αντάλλασαν φορτία κρασιού με βούτυρο και αποξηραμένα ψάρια.

Η ιστορία του βουτύρου – Όταν οι άνθρωποι εθίζονται

Το βούτυρο ήταν δημοφιλές στους αγρότες, ως μια φτηνή πηγή τροφής.

Παράλληλα, το βούτυρο εκτιμήθηκε, ιδιαίτερα, από τους ευγενείς, για την πλούσια γεύση, την οποία προσέθετε, στα μαγειρεμένα κρέατα και στα λαχανικά.

Στην Ευρώπη, μέχρι το 1600 μ.Χ., η κατανάλωση, του βουτύρου, απαγορεύτηκε, από την εκκλησία, κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής.

Η αγάπη για αυτό το γαλακτοκομικό προϊόν ήταν τόσο μεγάλη, ώστε, οι πλούσιοι άνθρωποι δωροδοκούσαν ή ”καλόπιαναν” με αγαθοεργίες την εκκλησία για να πάρουν άδεια να καταναλώσουν το βούτυρο την περίοδο της Σαρακοστής.

[Στη Ρουέν, στη βορειοδυτική Γαλλία, χρηματοδοτήθηκε και κατασκευάστηκε ο Καθεδρικός Ναός Tour de Beurre – ή το Butter Tower – με δέκατα (a hefty tithe), τα οποία πλήρωναν για τον λόγο, αυτό, οι εύποροι].

Τελικά, το βούτυρο κέρδισε, και, κάπου τον 17ο αιώνα, επιτράπηκε η ελεύθερη κατανάλωση του βουτύρου.

Η ιστορία του βουτύρου – Η γέννηση του 1^ου υποκατάστατου

Στη Γαλλία, το βούτυρο είχε τόσο μεγάλη ζήτηση, μέχρι τον 19ο αιώνα, ώστε ο αυτοκράτορας Ναπολέων Γ ‘ πρόσφερε ένα μεγάλο βραβείο σε όποιον μπορούσε να κατασκευάσει ένα υποκατάστατο.

Το 1869, ένας Γάλλος χημικός, κέρδισε το βραβείο παρασκευάζοντας, ένα νέο προϊόν, από λίπος βόειου κρέατος αρωματισμένο με γάλα.

Αυτός, ο επιστήμονας ονόμασε, αυτό, το υποκατάστατο ”oleomargarine”.

Αργότερα η ονομασία έγινε, απλά, μαργαρίνη.

Η ιστορία του βουτύρου – Βιομηχανοποίηση της παρασκευής του βουτύρου

Την ίδια περίοδο, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η διάδοση, του βουτύρου, είχε ως αποτέλεσμα, την αύξηση της ζήτησης, αυτού, του προϊόντος.

Έτσι, ιδρύθηκαν τα πρώτα εργοστάσια παραγωγής του βουτύρου.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η πρώτη χώρα, στην οποία ξεκίνησαν να λειτουργούν τέτοια εργοστάσια, ήδη, από την δεκαετία του 1860.

Παρόλα, αυτά, το βούτυρο, τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη, παρασκευαζόταν με έναν μάλλον ”χειροποίητο” τρόπο, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1870, όταν, ο Σουηδός μηχανικός Carl Gustaf Patrik de Laval, παρουσίασε τον πρώτο φυγοκεντρικό διαχωριστή κρέμας.

Δείτε: Κορυφολόγος γάλακτος – Τί πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι

Η εφεύρεση, αυτή, επιτάχυνε την παραγωγή του βουτύρου.

Στην συνέχεια, η εξέλιξη της τεχνολογίας, και η χρήση των ψυκτικών συστημάτων, έδωσαν την δυνατότητα στην παραγόμενη κρέμα να μπορεί να μεταφέρεται σε μακρινές αποστάσεις, μέσω των σιδηρόδρομων.

Ήδη, από το 1900, πάνω από το μισό, της παραγομένης ποσότητας, του βουτύρου, η οποία δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ, παραγόταν σε εργοστάσια.

Η Ευρώπη ακολούθησε αυτήν την τάση.

Η ιστορία του βουτύρου – Τι κάνει σήμερα έναν καταναλωτή να επιλέξει ή όχι το βούτυρο?

Η Μεγάλη Ύφεση, και ο Β ‘Παγκόσμιος Πόλεμος έκαναν το βούτυρο προϊόν πολυτελείας.

Εν πολλοίς, το βούτυρο, αρχικά, αντικαταστάθηκε από μαργαρίνη και αργότερα, αυτό, το βούτυρο αντικαταστάθηκε από άλλα υποκατάστατα.

Τις τελευταίες δεκαετίες πολυάριθμα είδη βουτύρου έχουν κάνει την εμφάνισή τους.

Δείτε : 6 βασικά πράγματα που πρέπει να ξέρετε για το βούτυρο

Έτσι λοιπόν,

—η εφαρμογή ή όχι μιας δίαιτας χαμηλών λιπαρών,

—η συνείδηση των ευεργετικών επιδράσεων από την κατανάλωση βουτύρου,

—το κόστος αγοράς,

—οι διατροφικές συνήθειες,

–το μάρκετινγκ του κάθε είδους βουτύρου, θα συνυπολογιστούν στην τελική εξίσωση.

 

Δείτε περισσότερα:

The Buttermakers Manual. McDowall, F. H. (1953). New Zealand University Press, Wellington.

Bog Butter: A Two Thousand Year History. Caroline Earwood, (1997). The Journal of Irish Archaeology, 8: 25-42

Direct demonstration of milk as an element of archaeological economies. Dudd, S. N. & Evershed, R. P.. Science 282, 1478–1481, (1998).

Chemistry of archaeological animal fats. Evershed, R. P. et al.. Acc. Chem. Res. 34, 660–668 (2002).

Bog butter: dating profile and location. Downey, L., Synnott, C., Kelly, E. P. & Stanton, C. Archaeol. Ireland 20(1), 32–34 (2006).

Cloister dairies in the fourth pre-Christian millennium. Huber, E. (1931). Deutsche Molkerei Zeitung, 45, 2610-2611.

Buttermaking and the churning of blended fat emulsions. Frede, E., & Buchheim, W. (1994).  International Journal of Dairy Technology, 47(1), 17.